Ydych chi'n cael eich gyrru gan wir dosturi?

Blog Bwyd a Thanwydd.

Ysgrifennais fy Mandy Bayton, Swyddog yr Esgob dros Efengylu ac Allgymorth, Esgobaeth Abertawe ac Aberhonddu.

Un o straeon mwyaf adnabyddus Iesu yw dameg Y Samariad Trugarog. Dyma stori am ddyn oedd yn teithio o Jerwsalem i Jericho ar hyd Ffordd Jericho. Gallwch ddarllen y ddameg yn Luc 10:25-37.

Mae Ffordd Jericho yn ffordd 17 milltir (tua 27km) sy'n cysylltu Jerwsalem â Jericho. Mae wedi bod ac mae'n hynod o beryglus. Mae’n ffordd serth, gul, gyda llawer o ddyffrynnoedd creigiog. Hyd at y 5ed ganrif fe'i gelwid yn ffordd goch neu waedlyd a hyd at y 19eg ganrif roedd pobl yn talu arian diogelwch i sheiks lleol er mwyn iddynt allu teithio.

Credaf fod Iesu wedi gosod ei ddameg ar Ffordd Jericho yn bwrpasol oherwydd bod Ffordd Jericho wedi bod, ac wedi bod ers canrifoedd, yn 17 milltir o drais a gormes.

Yng Nghymru’r 21ain Ganrif mae gennym fersiynau cyfoes o Ffordd Jericho – y meysydd hynny o drais a gormes lle mae tlodi bwyd a thanwydd ar gynnydd, troseddau cyllyll ar gynnydd, unigrwydd yn epidemig, hiliaeth a throseddau casineb yn gyffredin a phobl yn cysgu. ar ein strydoedd.

Dywedodd Martin Luther King Jr hyn: “Ar y naill law fe’n gelwir i chwarae’r Samariad da ar ymyl ffordd bywyd; ond gweithred ddechreuol yn unig fydd hynny. Un diwrnod mae'n rhaid i ni ddod i weld bod yn rhaid trawsnewid holl Ffordd Jericho fel na fydd pobl yn cael eu curo a'u lladrata'n gyson wrth iddynt wneud eu taith ar briffordd bywyd. Mae gwir dosturi yn fwy na thaflu darn arian at gardotyn; nid yw'n ddamweiniol ac arwynebol. Mae’n dod i weld bod angen ailstrwythuro adeilad sy’n cynhyrchu cardotwyr.”

Mae gwir dosturi yn tanio dicter a rhwystredigaeth ynghylch anghyfiawnder, mae'n mynnu bod yr holl ddynolryw yn cael eu trin yn gyfiawn a chyda pharch. Mae'n credu bod gan bawb yr hawl i driniaeth deg.

Mae gan dyner dosturi barch gwirioneddol a gwerthfawrogiad o amrywiaeth ac awydd am gynhwysiant, nid yw'n cael ei rwystro gan wahaniaethau diwylliannol, lliw croen, rhywioldeb, rhyw, neu farn wahanol.

Gyrrwyd y Samariad Trugarog gan wir dosturi. Yn nyddiau Iesu, roedd yr Iddewon a’r Samariaid yn casáu ei gilydd, ni fyddent hyd yn oed yn eistedd ar sedd yr oedd un o’r lleill wedi’i gadael ac eto ni wnaeth y gwahaniaeth hwnnw rhwng diwylliannau atal Iesu rhag adrodd hanes Samariad yn helpu Iddew.

Pan fyddaf yn sôn am rai o’r prosiectau rwyf wedi bod yn ymwneud â nhw, mae pobl yn aml yn dod ataf gyda’r ymadrodd “ni ddylai fod ei angen, rwy’n beio cymdeithas”. Pan fydd rhywun yn dweud fy mod yn cytuno’n bendant, ni ddylai fod ei angen, ac yna gofynnaf iddynt edrych o gwmpas, gan dynnu sylw at y ffaith mai cymdeithas ydym ni, nhw a fi yw cymdeithas.

Mae tlodi yn effeithio ar bob un ohonom mewn rhyw ffurf neu siâp. Nid yw'r rhai sy'n profi tlodi, y rhai sy'n cael trafferth gyda'r argyfwng costau byw ar wahân i ni, maent yn rhan ohonom. Rhaid i’n cymdeithas ac yn wir, ar adegau, yr Eglwys roi’r gorau i weld pobl fel prosiectau, fel pobl sydd ein hangen ni i ddarparu gwasanaeth ar eu cyfer. Nid safbwynt nhw a ni mohono, dim ond ni yn unig ydyw. Rydyn ni yn hyn gyda'n gilydd. Rydym yn gymdeithas. Ni yw’r gymuned a gyda’n gilydd mae gennym gyfrifoldeb ar y cyd am yr annhegwch a’r anghyfiawnder, ond mae gennym hefyd gyfrifoldeb ar y cyd am unioni pethau.

Roedd y pandemig ynghanol yr holl arswyd, poen a dioddefaint, yn ein hatgoffa bod ysbryd cymunedol yn dal i ffynnu a sut mae cymdeithas yn gweithio orau pan fyddwn yn gweithio gyda'n gilydd. Tynnodd sylw hefyd at gymaint y mae arnom angen ein gilydd, gan bwysleisio bod gennym oll gyfrifoldeb unigol, ond gan gydnabod ein bod yn fwy pwerus ac y gallwn gyflawni mwy pan symudwn i’r un cyfeiriad gyda’n gilydd, gan ddilyn yr un trywydd i sicrhau newid.

Ers canrifoedd bu’r Eglwys yn llais gweithredu cymdeithasol a chyfiawnder cymdeithasol ac rydym wedi gwneud llawer o weithredoedd da. Rydym mewn sefyllfa unigryw i weithio ochr yn ochr â gyda'n cymunedau i newid polisi ac i wthio am atebion cadarnhaol.

Wrth ddarllen dameg y Samariad Trugarog, rwyf wedi meddwl yn aml beth pe bai’r stori wedi’i hadrodd o safbwynt y dyn a gafodd ei guro. Sut roedd yn teimlo, roedd yn ddyn nad oedd ganddo unrhyw asiantaeth yn ei sefyllfa, a oedd yn dibynnu ar adnoddau a thosturi eraill. Person nad yw'n gallu gwneud dewis.

Mae elfennau sy'n gwadu bywyd ac sy'n cyfyngu ar fywyd yn dwyn pobl o ddewis. Rwy'n credu bod angen i'r gwir dosturi sy'n trawsnewid ein Ffyrdd Jericho fynd ymhellach na sicrhau bod pawb yn gallu talu am hanfodion, mae angen iddo hefyd alluogi dewis. Mae gwir dosturi yn gwneud dewisiadau cyfoethogi bywyd a all ddod â llawenydd. Ni ddylai’r dewis fod ar gyfer y rhai sy’n gallu ei fforddio yn unig.

Mae gan bob un ohonom yr hawl i’n hasiantaeth ein hunain ond yn aml pan fyddwn mewn argyfwng rydym yn teimlo ein bod yn ddi-rym, yn teimlo ein bod wedi colli ein hurddas. Mae adeiladu cymdeithas deg, gyfiawn le mae pobl yn cael eu trin yn deg, lle mae pob bywyd yn cael ei gydnabod yn gysegredig, a phawb yn cael eu parchu a’u trin ag urddas yn gyfrifoldeb y mae’n rhaid i’r ddynolryw ei rannu ond mae’n gyfrifoldeb y mae’n rhaid i’r Eglwys gymryd yr awenau ynddo.

Bydd ailstrwythuro'r adeilad sy'n cynhyrchu cardotwyr yn gostus oherwydd mae gwir dosturi bob amser yn gostus i ni ein hunain. Gall olygu bod angen i ni ddelio â’n rhagfarnau ein hunain, gall olygu bod angen inni aberthu, bydd yn golygu ein bod yn gweld bywydau’n cael eu cyfoethogi.

Fy ngobaith yw, wrth i’n “cymdogion” weld yr Eglwys fel y’n crëwyd i fod, yn bobl o gariad, llawenydd, tosturi, caredigrwydd, cyfiawnder a thrugaredd ac wrth i Ffyrdd Jericho personol gael eu trawsnewid, bydd ein cymdogion yn cael eu denu at Iesu trwom ni. Iesu a dalodd y gost uchaf am ei dosturi, a’i gariad a’i aberth sy’n gallu trawsnewid bywydau ein cymdogion, ond ei Eglwys ef, ni, sy’n gallu ac sy’n gorfod ailstrwythuro’r adeilad.