English
EN
Hafan Ar gyfer clerigion ac aelodau Cyfansoddiad Pennod I: Cyffredinol a diffinio a dehongli

Pennod I: Cyffredinol a diffinio a dehongli

Lawrlwythwch y bennod hon (PDF)

Rhan I: Cyffredinol

1.
  1. Traethir Cyfansoddiad yr Eglwys yng Nghymru, a ysgrifennwyd yn Gymraeg ac yn Saesneg, yn y Bennod hon a’r Penodau sy’n dilyn; ac
    (a) ym mhob Pennod ychwanegol a phob gwelliant a wneir i unrhyw Bennod gan y y Corff Llywodraethol;
    (b) yn holl ganonau’r Eglwys yng Nghymru; ac
    (c) ym mhob rheol a phob rheoliad a wneir o bryd i’w gilydd gan y Corff Llywodraethol neu dan ei awdurdod neu gyda’i gydsyniad, ac a ardystir fel y cyfryw gan y Corff Llywodraethol.
  2. Bydd i fersiynau Cymraeg a Saesneg y Cyfansoddiad ddilysrwydd cyfartal.
  3. I ddiben dehongli ac er datrys amwysedd, y Saesneg fydd y testun diffiniol.
2.

Bydd y Cyfansoddiad yn rhwymo pob Aelod o’r Eglwys yng Nghymru a ddiffinnir yn Rhan II y Bennod hon.

3.

Cyhoeddir y Cyfansoddiad (ac eithrio canonau i newid naill ai’r Llyfr Gweddi Gyffredin neu unrhyw bennod o’r Cyfansoddiad) ar wefan yr Eglwys yng Nghymru dan gyfarwyddyd y Pwyllgor Sefydlog.

4.

Bydd copi o unrhyw ran o’r Cyfansoddiad yr ardystiwyd gan ysgrifenyddion y Corff Llywodraethol ei fod yn gopi cywir o’r rhan honno o’r Cyfansoddiad yn dystiolaeth olwg gyntaf o’r rhan honno o’r Cyfansoddiad ac fe’i derbynnir fel y cyfryw yn dystiolaeth yn holl lysoedd a Thribiwnlys yr Eglwys yng Nghymru.

5.

Bydd y gyfraith eglwysig, fel yr oedd yn Lloegr ar 30 Mawrth 1920, ac eithrio:

(a) Deddf Ordeinio Clerigion, 1804;

(b) Deddf Disgyblaeth yr Eglwys, 1840;

(c) Deddf y Comisiynwyr Eglwysig, 1840;

(d) Deddf Tanysgrifiad Clerigion, 1865;

(e) Deddf Anallu Clerigion, 1870;

(f) Deddf Clerigion y Trefedigaethau, 1874;

(g) Deddf Rheoli Addoliad Cyhoeddus, 1874;

(h) Deddf Gwerthu Clastiroedd, 1888;

(i) Deddf Disgyblu Clerigion, 1892;

(j) Deddf Bywoliaethau, 1898;

(k) Y Deddfau Cyd-ddal Bywoliaethau;

(l) Y Deddfau Ymddiswyddiad Periglorion;

yn rhwymo Aelodau (gan gynnwys unrhyw gorff o Aelodau) yr Eglwys yng Nghymru, ac fe’i cymhwysir i ddatrys unrhyw gwestiwn neu anghydfod rhyngddynt fel Aelodau o’r fath, cyn belled ag nad yw’n gwrthdaro â dim a gynhwysir yn y Cyfansoddiad nac ag unrhyw gytundeb arbennig ynglŷn â chlastir rhwng Corff y Cynrychiolwyr a Pheriglor, ar yr amod na rwymir Llysoedd yr Eglwys yng Nghymru gan unrhyw benderfyniad gan Lysoedd Lloegr ar faterion yn ymwneud â ffydd, disgyblaeth na seremoni.

6.
  1. Oni chyfarwyddir yn wahanol yn y Cyfansoddiad, gellir anfon neu roi yn y post unrhyw wŷs y gorchmynnwyd ei hanfon neu ei rhoi. Bydd prawf postio yn dystiolaeth olwg gyntaf bod y cyfryw wŷs wedi ei hanfon neu ei rhoi.
  2. Pryd bynnag y bo’r Cyfansoddiad yn gofyn postio dogfen trwy ddanfoniad cofnodedig neu lythyr trwy ddanfoniad cofnodedig, bydd yn ddigon rhoi’r cyfryw ddogfen neu lythyr yn bersonol yn llaw’r derbynnydd a chael derbynneb ganddo amdani neu amdano.

Part II: Diffinio a Dehongli

7.

Yn y Cyfansoddiad hwn, gan gynnwys y Rheoliadau, ac eithrio pan ddarperir yn wahanol, bydd i’r geiriau a’r cymalau a ganlyn yr ystyron a ganlyn:

  • “Aelod o’r Eglwys yng Nghymru”
    (a) unrhyw un sy’n dal swydd yn yr Eglwys yng Nghymru;
    (b) unrhyw glerig neu ddiacones sy’n derbyn pensiwn oddi wrth Gorff y Cynrychiolwyr;
    (c) unrhyw un y mae ei enw ar rôl etholwyr plwyf; ac
    (d) unrhyw Aelod o’r Corff Llywodraethol, Corff y Cynrychiolwyr ac unrhyw un o’u pwyllgorau.
  • “Archddiacon” Archddiacon archddiaconiaeth ac, mewn perthynas â phlwyf, archddiacon yr archddiaconiaeth y mae’r plwyf ynddi.
  • “Archesgob” Archesgob Cymru ar y pryd.
  • “Ardal Weinidogaeth/Ardal Genhadaeth” sef plwyf neu grŵp o blwyfi a ffurfiwyd er cyhoeddi’r Efengyl yn effeithiol mewn ardal benodol gyda gweinyddiaeth gyffredin fel y’i diffinnir gan unrhyw Orchymyn Esgobaethol.
  • “Bwrdd Cyllid yr Esgobaeth” Bwrdd Cyllid Esgobaethol a benodwyd gan Gynhadledd Esgobaethol yn unol â Phennod IV A adran 24.
  • “Bwrdd Enwebu’r Dalaith” y Bwrdd Enwebu a gyfansoddwyd yn unol â Rheoliad 8 Rheoliadau’r Corff Llywodraethol ar Benodi ac Enwebu.
  • “Bwrdd Enwebu’r Esgobaeth" Bwrdd Enwebu a gyfansoddwyd yn unol â Rheoliad 1 Rheoliadau’r Corff Llywodraethol ar Benodi ac Enwebu.
  • “Bywoliaeth” Plwyf neu grŵp o blwyfi y gellir sefydlu clerig yn beriglor iddo.
  • “Bywoliaeth Reithorol” Bywoliaeth a sefydlwyd yn unol â Phennod IV D adrannau 3(j) a 4(3).
  • “Canghellor” (ac eithrio yn achos Cynllun Cadeirlan) canghellor esgobaeth a benodwyd gan yr esgob yn unol â Phennod IX adran 28.
  • “Clerig” clerc mewn Urddau Eglwysig.
  • “Cofrestrydd yr Esgobaeth” Cofrestrydd esgobaeth a benodwyd gan esgob esgobaeth yn unol â Phennod IX adran 31.
  • “Corff Llywodraethol” Corff Llywodraethol yr Eglwys yng Nghymru a gyfansoddwyd fel y darperir ym Mhennod II.
  • “Cyfansoddiad” Cyfansoddiad yr Eglwys yng Nghymru, fel y diffinnir ef yn adran 1.
  • “Cyfarfod” (oni bai ei fod yn golygu “cyfarfod corfforol”) Unrhyw un o’r canlynol:
    (a) cyfarfod corfforol;
    (b) fideogynhadledd, cyfleuster fideo rhyngrwyd neu ddull electronig tebyg sy’n galluogi cyfranogiad gweledol a sain yr un pryd;
    (c) ffôngynhadledd neu ddull electronig tebyg sy’n galluogi cyfranogiad sain yr un pryd;
    (d) cyfuniad o’r uchod cyn belled â bod pob mynychwr yn gallu siarad â phob mynychwr arall a bod y mynychwyr eraill yn gallu ei glywed.
  • “Cyfarfod ar-lein” Cyfarfod gwahanol i gyfarfod corfforol a bydd lleoliad cyfarfod ar-lein yn cael ei benderfynu ar sail y lleoliad corfforol lle mae’r nifer uchaf o aelodau yn bresennol (os oes llai na 5 o aelodau’n bresennol yn yr un lleoliad corfforol):
    (a) swyddfa gofrestredig Corff y Cynrychiolwyr yn achos unrhyw gyfarfod arlein a lywodraethir gan Bennod II neu Bennod III;
    (b) swyddfa gofrestredig y Bwrdd Cyllid Esgobaeth perthnasol yn achos unrhyw gyfarfod ar-lein a lywodraethir gan Bennod IV A, Pennod IV B neu Bennod VI;
    (c) cyfeiriad Cadeirydd y cyfarfod yn achos unrhyw gyfarfod arall a lywodraethir gan y Cyfansoddiad hwn.
  • “Cyfarfod corfforol” Cyfarfod lle mae’r holl fynychwyr yn yr un lleoliad corfforol.
  • “Corff y Cynrychiolwyr” y corff a ymgorfforwyd trwy Siarter Brenhinol ar 24 Ebrill 1919 (fel y diwygiwyd ef) ac y cyfeirir ato yn Neddf Eglwys Cymru 1914 a Phennod III.
  • “Cyfarfod Cynulleidfaol” cyfarfod a gynhaliwyd yn unol â Rheoliad 6 Rhan II Rheoliadau’r Eglwys yng Nghymru ar Weinyddiaeth Plwyf.
  • “Cymunwr conffyrmiedig” sef rhywun a dderbyniodd ddefnod sacramentaidd conffyrmasiwn.
  • “Cyngor Plwyf Eglwysig” y corff a gyfansoddwyd fel y darperir ym Mhennod IVC.
  • “Cymru” Talaith yr Eglwys yng Nghymru.
  • “Cymunwr” un a dderbyniodd y Cymun Bendigaid yn gyfreithlon yn yr Eglwys yng Nghymru neu mewn Eglwys sydd mewn cymundeb â hi ac y mae ganddo hawl i dderbyn y Cymun Bendigaid yn yr Eglwys yng Nghymru.
  • “Cynhadledd yr Esgobaeth” Cynhadledd esgobaethol esgobaeth a gyfansoddwyd fel y darperir ym Mhennod IV A.
  • “Deoniaeth” ardal mewn archddiaconiaeth sydd dan arolygiaeth gyffredinol deon bro.
  • “Esgob Cadeiriol” ac Esgobaeth” Esgob esgobaeth yn yr Eglwys yng Nghymru
  • “Esgob Cynorthwyol” Esgob a benodwyd i gynorthwyo’r archesgob neu esgob esgobaeth yn unol â Phennod V adran 15.
  • “Etholwr Cymwys” un y mae ei enw ar rôl etholwyr plwyf yng Nghymru.
  • “Gweithiwr Lleyg" person lleyg sy’n gweithredu yn unol â thrwydded gan esgob esgobaeth neu gyda’i ganiatâd.
  • “Mainc yr Esgobion” Yr archesgob ac esgobion yr esgobaethau eraill.
  • “Panel Diogelu’r Dalaith” y panel a benodir gan y Pwyllgor Sefydlog i adolygu a chynghori ar waith achos sy’n ymwneud â diogelu plant ac oedolion sydd mewn perygl o fewn yr Eglwys yng Nghymru
  • “Periglor” clerig a sefydlwyd neu a goladwyd i ofal eneidiau bywoliaeth.
  • “Plwyf” unrhyw un o’r mannau eglwysig a ganlyn yng Nghymru:
    (a) unrhyw blwyf, hynafol neu newydd;
    (b) ywoliaeth reithorol;
    (c) pob plwyf mewn grŵp o blwyfi;
    (d) plwyf unedig;
    (e) plwyf y cyfunwyd ag ef blwyf arall (neu ran neu rannau o blwyf neu gyn-blwyf).
  • “Plwyfi wedi eu Grwpio” dau neu fwy o blwyfi sy’n dal yn unedau ar wahân dan un periglor yn unol â Phennod IV D.
  • “Pwyllgor Sefydlog” Pwyllgor Sefydlog y Corff Llywodraethol.
  • “Tribiwnlys” Tribiwnlys Disgyblaethol yr Eglwys yng Nghymru a sefydlwyd yn unol â Phennod IX Rhan III.
8.

Golyga pob cyfeiriad yn y Cyfansoddiad:

(a) at Bennod, y Bennod honno yn y Cyfansoddiad;

(b) at rif adran neu is-adran neu at Ran mewn Pennod, rif yr adran neu’r is-adran neu’r Rhan honno o’r Bennod honno; ac

(c) at rif Rheoliad neu baragraff, rif y Rheoliad neu’r paragraff hwnnw o’r Rheoliad.

9.

At dibenion Deddf Priodasau 1949 (ac unrhyw ddeddfwriaeth ddilynol neu a ddawyn ei lle at ddibenion gweinyddu priodasau), mae Clerc yn Urddau Sanctaidd yr Eglwys yng Nghymru yn golygu unigolyn mewn urddau diaconiaid, offeiriaid neuesgobion sydd â'r canlynol:

(a) swydd eglwysig yn yr Eglwys yng Nghymru; neu

(b) trwydded eglwysig a roddwyd gan Esgob Esgobaeth; neu

(c) caniatâd i weinyddu a roddwyd gan Esgob Esgobaeth.