Ymddeoliad Archesgob Cymru

Annwyl ffrindiau

Ysgrifennaf atoch i gyhoeddi fy ymddeoliad fel Archesgob Cymru heddiw. Byddaf hefyd yn ymddeol fel Esgob Bangor ar Awst 31.

Mae wedi bod yn llawenydd enfawr i wasanaethu yn yr Eglwys yng Nghymru ers dros 35 mlynedd. Ni allaf ddiolch digon i chi am y fraint o weithio wrth eich ochr chi er mwyn ein Gwaredwr Iesu Grist.

Hoffwn ddiolch yn ddidwyll i glerigwyr a chynulleidfaoedd yr esgobaeth wych hon cyn i mi ymddeol a byddaf mewn cysylltiad eto am y ffordd y gallai hyn ddigwydd.

Diolch i chi, a boed i Grist roi llawenydd a thangnefedd i chi wrth gredu.

+Andy

Siaradodd Esgob Llanelwy, y Gwir Barchedig Gregory Cameron, Uwch Esgob yr Eglwys yng Nghymru, ar ran Mainc yr Esgobion:

"Wrth i'r Archesgob Andrew gyhoeddi ei ymddeoliad heddiw fel Archesgob Cymru a'i ymddeoliad fel Esgob Bangor maes o law, mae Mainc Esgobion yr Eglwys yng Nghymru am fynegi ein diolch gwresog am ei wasanaeth i'r Eglwys yn ystod ei weinidogaeth.

"Mae Andy wedi cysegru dros bum mlynedd ar hugain o'i fywyd i weinidogaeth ordeiniedig yn yr Eglwys yng Nghymru, ac mae wedi gwasanaethu gydag ymroddiad ac egni i gyhoeddi'r Efengyl Gristnogol a denu pobl at ffydd ddyfnach yn Iesu Grist.

Mae wedi rhoi cymaint er lles yr Eglwys yng Nghymru. Mae bellach yn ildio’i gyfrifoldebau sylweddol, a hynny yn yr un ysbryd sydd wedi nodweddu ei wasanaeth dros y degawdau hyn.

"Rydym yn cynnig diolch diffuant, ac yn ymrwymo i'w gadw ef a'i deulu yn ein gweddïau ar yr adeg hon ac yn y dyddiau i ddod."

Wrth i'r Archesgob Andrew ymddeol o'i ddyletswyddau, hoffwn ddiolch iddo ar ran Corff Cynrychiolwyr yr Eglwys yng Nghymru am ei waith caled, ei ymroddiad a'i weledigaeth yn ystod ei gyfnod fel Archesgob Cymru ac Esgob Bangor.

Mae'r Archesgob wedi arwain yr Eglwys trwy gyfnod o newid a her enfawr. Trwy gydol ei amser yn y swydd, mae wedi dangos ei ofal dwys dros lesiant, nid yn unig yr Eglwys ei hun, ond ein cymdeithas a'r byd fel y cyfryw.

Gwn y bydd pawb sydd wedi gweithio gyda'r Archesgob yn ystod ei weinidogaeth wedi cael eu cyffwrdd gan ei ofal bugeiliol a'i ymroddiad dwfn i wella bywyd yr Eglwys yng Nghymru a'r gymuned ehangach.

Wrth iddo bellach drosglwyddo'r gwaith hwnnw i ddwylo eraill, rwyf am ddiolch yn ddiffuant am bopeth y mae wedi'i gyflawni, a mynegi fy edmygedd o ddidwylledd ei weinidogaeth dros bobl Cymru. Bydd pob aelod o Gorff y Cynrychiolwyr yn parhau i gadw’r Archesgob a'i deulu yn eu gweddïau.

• Pwy sy'n cyflawni dyletswyddau'r Archesgob tra bod y swydd yn wag?

Esgob Llanelwy, Gregory Cameron.

Mae adran 9 o Bennod V o Gyfansoddiad yr Eglwys yng Nghymru yn nodi bod dyletswyddau'r Archesgob yn cael eu cyflawni gan yr Esgob Esgobaethol hiraf ei g/wasanaeth (ac eithrio'r Archesgob sy'n ymddeol) nes bod Archesgob newydd wedi'i benodi. Mae'r rôl yn cael ei adnabod ar lafar fel yr 'Uwch Esgob'.

• Beth yw'r gweithdrefnau ar gyfer penodi Archesgob newydd Cymru?

Mae Coleg Etholiadol yr Archesgob yn cynnwys chwe aelod (tri clerigwr a thri lleyg) a etholir o bob Esgobaeth, ynghyd â'r Esgobion Esgobaethol (sy'n golygu uchafswm o 42 aelod). Mae'r Coleg yn cyfarfod gyda'i gilydd i ddewis un o'r Esgobion Esgobaethol presennol fel yr Archesgob nesaf. Mae angen mwyafrif o ddwy ran o dair ar gyfer etholiad llwyddiannus. Os, ar ôl tri diwrnod yn cyfarfod gyda'i gilydd, nid oes unrhyw ymgeisydd yn cael mwyafrif o ddwy ran o dair, yna mae'r pŵer i ethol olynydd yn trosglwyddo i'r Esgobion Esgobaethol.

• Beth yw'r amserlen ar gyfer olynydd?

Mae'n ofynnol i Goleg Etholiadol yr Archesgob gyfarfod cyn 26 Awst (chwe deg diwrnod ar ôl y dyddiad y daeth yr Archesgobaeth yn wag).

• Beth yw'r gweithdrefnau ar gyfer penodi Esgob newydd Bangor a beth yw'r amserlen?

Mae Coleg Etholiadol yr Esgob yn cynnwys deuddeg aelod (chwe clerigwr a chwe lleyg) o Esgobaeth Bangor a saith aelod (un esgob, tri clerigwr a thri lleyg) o bob un o'r pum Esgobaeth arall (sy'n golygu uchafswm o 47 aelod). Bydd y Coleg yn cyfarfod gyda'i gilydd i ddewis unigolyn fel Esgob nesaf yr Esgobaeth. Cyn y cyfarfod hwnnw, bydd y Coleg yn cymryd rhan mewn proses baratoi i nodi anghenion yr Esgobaeth ac ymgeiswyr posibl. Disgwylir i'r Coleg gyfarfod yn yr hydref.

Rhwng dyddiad ymddeoliad Esgob Bangor (diwedd mis Awst) a'i olynydd yn cymryd ei swydd, bydd pwerau'r Esgob Esgobaethol yn perthyn i’r Archesgob newydd (a fydd wedi cael ei h/ethol erbyn hyn).

• A yw'n anarferol bod yr Archesgobaeth a'r Esgobaeth Esgobaethol yn dod yn wag ar wahanol adegau?

Ers sefydlu’r Eglwys yng Nghymru yn 1920, mae deuddeg Archesgob Cymru wedi ymddeol. O'r rheini, mae wyth wedi ymddeol o'r ddwy swydd ar yr un pryd ac mae pedwar wedi ymddeol fel Archesgob Cymru tra'n aros yn y swydd fel Esgob Esgobaethol am gyfnod hirach.

• Beth sy'n digwydd gyda'r prosesau presennol sy'n cael eu cynnal o ran goruchwylio a gweithredu ym Mangor?

Mae'n bwysig bod argymhellion yr archwiliad diogelu diweddar a'r Adroddiad Ymweliad yn cael eu gweithredu cyn gynted â phosibl, waeth beth yw ymddeoliad yr Archesgob. Mae'r prosesau hyn felly yn parhau fel o'r blaen.